اهمیت مفهوم ارزش برای سرمایه‌گذاران بر هیچکس پوشیده نیست. واضح و آشکار است هدف گروه‌های گوناگون سرمایه‌گذار همواره افزایش هرچه بیشتر ارزش است و مدیران به مثابه نمایندگان سرمایه‌گذاران که در امور سیاست‌گذاری و عملیاتی شرکت‌ها درگیر هستند، مکلف اند ثروت سرمایه‌گذاران را به حداکثر برسانند. با این‌حال ارزش مفهومی انتزاعی دارد و محاسبه آن از عینیت بالایی برخوردار نیست. به همین دلیل راه های گوناگون ارزشیابی در حال گسترش است و محققین همواره در تلاش‌اند تا روش‌های کامل‌تری را برای این منظور ابداع نمایند.
انواع گوناگونی از ارزش اعم از ارزش منصفانه، دفتری، اسقاط، جایگزینی، اقتصادی و … وجود دارد که در این مطلب به ارزش ذاتی سهام خواهیم پرداخت.
ارزش ذاتی سهام یا همان ارزش بنیادی (Intrinsic value) مفهومی است که تجزیه و تحلیل‌کنندگان مالی برای ارزیابی ارزش سهام، نظر به تمام عوامل، ویژگی ها و شرایط فعالیت‌های تجاری یا سرمایه‌گذاری، آن را همواره مورد بهره برداری قرار می‌دهند.
ارزش ذاتی سهام یک سرمایه‌گذاری مثل اوراق بهادار بر مبنای دو عامل توان سودآوری و کیفیت کسب سود معین می‌شود. توان سودآوری بر مبنای قابلیت‌های واحد اقتصادی برای حداکثری یا ثبات سودآوری (تکرر آن در سال‌های آینده) قابل‌اندازه‌گیری است. کیفیت کسب سود بر مبنای سازه هایی مثل مشتری‌مداری، کسب رضایت مشتری، کسب رضایت کارکنان، ریسک نسبی، رقابت و پایستگی پیش‌بینی‌های سودآوری ارزیابی می‌شود.
در حقیقت ارزش ذاتی سهام، ارزش واقعی شرکت یا دارایی بر مبنای منظور همه ابعاد تجارتی من جمله صورت‌های مالی، پتانسیل توسعه شرکت و منظور نمودن دارایی‌های قابل رویت و غیر قابل رویت می‌باشد. به واقع ارزش فعلی (present value) جریانات نقدی که سهام یک شرکت در آینده برای سرمایه‌گذاران پدید می‌آورد، گویا و تعیین‌کننده ارزش ذاتی سهام است.
به همین دلیل برای یافتن ارزش ذاتی سهام، پیش‌بینی صورت‌های مالی در سال‌های آینده از اهمیت وِیژه ای برخوردار است.
مفاهیم متفاوت ارزش، قیمت و بهای تمام‌شده
مفاهیم «ارزش» ، قیمت و بهای تمام‌شده با یکدیگر تفاوت دارند. قیمت، مبلغ واقعی هزینه شده برای کسب دارایی است. قیمت را می‌توان مبلغ توافق شده برای معامله در بازار، دانست. بهای تمام‌شده به طور کلی ارزش پولی عوامل تولید از قبیل کار، سرمایه و مدیریت است که برای خلق یک دارایی لازم است. عبارت «او برای خانه اضافه پرداخته است» چنین مفهومی دارد که میان قیمتی که فردی برای خانه پرداخت کرده و ارزشی که فرد دیگری برای آن تعیین کرده است تفاوت وجود دارد.
رویکردهای ارزش‌گذاری در ارزش ذاتی
می‌توان یکی از چهار دسته روش‌های زیر را جهت ارزش‌گذاری ارزش ذاتی شرکت‌ها و دارایی‌ها، بکار برد:
روش‌های ارزش‌گذاری بر مبنای دارایی‌ها
در جایی استفاده می شود که قصد ارزیابی دارایی‌های مورد تملک شرکت از حیث ارزش فعلی شود.
روش‌های ارزش‌گذاری تنزیل جریان نقدی
جریان‌های نقدی برای رسیدن به ارزش سهام یا شرکت تنزیل می‌شوند. درواقع در این روش انواع گوناگون جریان نقدی (به نسبت نیاز) با نرخی که نرخ تنزیل نامیده می‌شود به امروز تنزیل می‌شوند. به همین دلیل این روش به برآورد جریانات نقدی در سال‌های آتی و در نظر گرفتن مفروضات اساسی در رابطه با شرکت نیاز خواهد داشت.
روش‌های ارزش‌گذاری نسبی
مبنای ارزش‌گذاری در این دسته روش، انواع گوناگون ضرایب می‌باشند. (P/E)قیمت به سود، (P/B) قیمت به ارزش دفتری،(P/S) قیمت به فروش،(P/D) قیمت به سود تقسیمی،(EV/S) ارزش شرکت به فروش و… از نمونه این ضریب ها هستند.
روش‌های قیمت‌گذاری حق اختیار
در این روش‌ها از ارزش‌گذاری مطالبات احتمالی بهره برداری می‌شود.
