در بازار بورس، روزانه مقدار زیادی پول و سرمایه معامله می شود و به همین علت افراد سودجوی بسیاری سعی دارند روند قیمت ها را به نفع خود دستکاری کنند. بر همین اساس همواره نیازمند قوانینی هستیم تا جلوی این سوء استفاده ها گرفته شده و معاملات به شکل سالم و قابل اطمینانی انجام شود. قانون حجم مبنا به دلیل همین موانع وضع گردید. این قانون باعث دخالت در تعیین قیمت پایانی نمادهای بورسی می شود. حجم مبنا بر همین منوال تعیین خواهد کرد که شرکت ها مجوز اعمال کلیه تغییرات مجاز قیمت ها برای روزهای آتی را چگونه خواهند داشت.
حال پس از توضیح مختصر فوق بررسی خواهیم کرد که حجم مبنا چیست و چه کاربردی در بورس دارد؟
حجم مبنا چیست؟
به زبان ساده، به حداقل تعداد سهامی که در یک روز باید در یک نماد مورد معامله قرار بگیرد تا آن شرکت فردای آن روز بتواند نوسان قیمتی مجاز را در تعیین قیمت سهام، اعمال کند حجم مبنا گفته می شود. حجم مبنا باعث می شود که در بازار بورس سرمایه‌گذاران بدانند نوسانات قیمت سهام در صورتی که حجم معاملات به اندازه باشد تثبیت می شود و نمی توان با چند معامله صوری قیمت را بالا یا پایین تثبیت کرد. لذا همین گونه قوانین است که باعث می شود از بروز قیمت‌های غیر واقعی جلوگیری کرد.
تاریخچه
در سال 82 به همت دکتر عبده تبریزی رئیس وقت سازمان بورس، برای جلوگیری از افزایش یا کاهش غیر متعارف ارزش سهام مفهوم حجم مبنا پایه گذاری شد. این رقم برای اولین بار برابر با 0.0006 تعداد کل سهام در یک روز بود که از سال 93 تاکنون به 0.0004 تغییر پیدا کرده است.
قیمت پایانی و حجم مبنا
قیمت پایانی قیمتی است که مبنای قیمت آغاز به کار هر سهم در روز بعد می باشد. قیمت پایانی قیمت آخرین معامله نیست بلکه قیمت میانگین حجمی معامله ها در یک روز است. پس طبیعتا با یک معامله کوچک با قیمت بسیار بالا و یا پایین قیمت پایانی تغییر آنچنانی نخواهد کرد. اما گاهی سرمایه گذاران کلان برای تاثیر گذاری در بازار و تغییر روند قیمتی سهمی به نفع خود، با انجام معاملات صوری با حجم زیاد قیمت پایانی سهمی را به حداکثر نوسان خود می رسانند. حجم مبنا برای ایجاد فضای سلامت کاری و جلوگیری از همین به اصطلاح سفته بازی ها پایه گذاری شده است.حال با مثالی تاثیر حجم مبنا را بیشتر توضیح خواهیم داد.
فرض کنید سهمی با قیمت 300 ریال شروع به یک روز کاری می کند. دامنه نوسان این سهم 5 درصد می باشد. یعنی در پایان روز حداکثر نوسان قیمتی آن میان دو عدد 315و285 خواهد بود.حال فرض کنیم قیمت آن سهم در پایان روز معاملاتی به 309 تغییر پیدا می کند. یعنی 3% تغییر مثبت میکند.
حال اگر حجم مبنای آن سهم 400،000 باشد و حجم معاملات برابر و یا بیشتر از آن باشد تغییر قیمت ذکر شده اعمال خواهد شد. ولی اگر حجم معاملات 200،000 شود میزان تغییرات به اندازه نصف نوسان ذکر شده یعنی 1.5% خواهد بود . به همین ترتیب اگر حجم معاملات یک سوم حجم مبنا شود تغییرات نوسان هم یک سوم یعنی 1% خواهد بود.
